Rzeźbiarz Andrzej Wojtczak z Kutna otrzyma Nagrodę Starosty Kutnowskiego za całokształt twórczości artystycznej w roku 2019 w kwocie 5 tys. zł. W ubiegłym roku artysta otrzymał Nagrodę im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” z rąk Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, profesora Piotra Glińskiego oraz prezesa i wiceprezesa fundacji Cepelia w Warszawie.
ANDRZEJ WOJTCZAK urodził się i wychował w Kutnie. Z wykształcenia ślusarz-mechanik. Od 1975 roku, kiedy na dobre zajął się rzeźbieniem, wiele się zmieniło w jego życiu. Stało się ono pełniejsze i ciekawsze. Związał się wówczas z grupą rzeźbiarzy skupionych przy Muzeum w Łęczycy. Zaczął uczestniczyć w konkursach. Bywał na wystawach oraz imprezach folklorystycznych, których w tym okresie wiele odbywało się na terenie naszego kraju. Pod koniec lat 70-tych podjął współpracę z Cepelią. Wówczas niektóre jego prace trafiły do muzeów. W tym okresie zostaje laureatem wielu nagród i wyróżnień .
Z końcem lat 80-tych przyszło zainteresowanie jego twórczością zza granicy i rzeźby powędrowały do galerii w Niemczech (1992),Francji (1996),Szwajcarii, a później także do Santa Fe w Stanach Zjednoczonych (1997,1998 ). W latach 90-tych zaczął otrzymywać zaproszenia do wykonania, tamże na miejscu, monumentalnych ,ponad dwu metrowej wysokości rzeźb plenerowych. Teraz zdobią one dziedzińce przy kościołach w Wittsted, Caciliengroden, Wilchelmschafen i Archoln w Niemczech oraz Villefranche Sur Mer we Francji.
Twórczość artysty uległa na przestrzeni lat istotnym przemianom. Początkowo wykonywał pojedyncze figurki o słupowej, stylizowanej formie,z płytko wyodrębnionymi i schematycznie modelowanymi elementami. Następnym etapem było tworzenie z nich kompozycji. Tworzące je wówczas postacie charakteryzowały się masywną, bryłowatą sylwetką. Zasadnicze zmiany nastąpiły po 1985 roku i dotyczyły tematyki prac, ale przede wszystkim odniosły się do warstwy stylistycznej, do sposobu opracowania rzeźb. W tym czasie jego rzeźby otrzymały formę bardziej spłaszczoną oraz wydłużoną ku górze. Wprowadzone zostały prześwity, dzięki którym prace zyskały pożądaną lekkość. Rzeźby wykonane w ostatnim okresie odznaczają się coraz większą delikatnością, tworzą wręcz ażurową formę. W zasadniczy sposób zmienił się także sposób opracowania postaci. Przede wszystkim ich sylwetki uległy wysmukleniu.
Od wielu lat Andrzej Wojtczak rzeźbi w drewnie lipowym ponieważ jest „plastyczne” i najlepiej daje się formować. Obok omawianych kompozycji rzeźbiarskich powstają też płaskorzeźby głównie w formie tryptyku z ruchomymi, dwustronnie opracowanymi skrzydłami. Powstały tutaj prace poświęcone najważniejszym wydarzeniom z Życia Matki Bożej, o tematyce bożonarodzeniowej oraz związane z życiem i działalnością Chrystusa. Najważniejsze miejsce w twórczości artysty zajmuje tematyka sakralna, lecz nie odwołuje się tu do powszechnie znanych wzorców kościelnej ikonografii i stosowanej tamże symboliki, a poszczególne fakty ,motywy odczytuje po swojemu, proponując nowy typ, nową interpretację. Do niektórych tematów powraca co pewien czas, gdy przy innych już w trakcie realizacji rodzi się nowy pomysł na kolejne rozwiązanie. Wówczas dla pamięci szkicuje j ,i niecierpliwie czeka, ażeby się z nim zmierzyć i myślami jest już głównie przy nim. Tak powstaje nieraz kilka wersji jakiegoś tematu, aż do wyczerpania pomysłów. Początkowo tematy do swoich prac czerpał z potocznej wiedzy religijnej czy też wykorzystywał zasłyszane opowieści. Tymczasem pośród uwięzionych z nim działaczy opozycji spotkał osoby, które systematycznie czytały Biblię i czerpały z niej siłę. Wówczas do niej sięgnął, a ponadto zainteresował się publikacjami na temat żywotów świętych, symboliki chrześcijańskiej, a z czasem dotyczących także tradycji ludowych. Odtąd tego typu materiały stały się głównym źródłem pomysłów dla jego kompozycji. Zapragnął, ażeby jego rzeźby służyły nie tylko do oglądania, lecz również skłaniały do medytacji, żeby miały walory poznawcze. Bogata wyobraźnia artysty w szczególnie ciekawy i różnorodny sposób realizuje się w szopkach. Wykonywał je od początku swojej twórczości i na ich przykładzie można zaobserwować ,jakimi drogami ,w jakim kierunku ona podąża oraz na czym polega dokonujące się w niej zmiany . Wykonane za granicą monumentalne figury przedstawiają: czterech ewangelistów, św. Elżbietę, Michała , Rachel, Pasterza .
Rzeźbiarz kocha wieś z jej spokojem, przyrodą, stąd też radość przebywania w usytuowanej poza miastem pracowni. Tymczasem problematyka wiejska nie pojawia się zbyt często w jego twórczości .
Natomiast przy okazji niektórych innych tematów stara się jak wspomina, nawiązywać do ludowych zwyczajów i obrzędów. Działalność twórcza stała się dla Andrzeja sposobem na życie i trudno mu wyobrazić sobie rozstanie. Tymczasem ma świadomość, że praca rzeźbiarska wymaga dużo wysiłku, któremu czasem może nie podołać. Dlatego kontynuację swojej twórczości widzi w malarstwie. Próby w tym kierunku podjął trzy lata temu. Podejmowane tematy, sposób ich rozwiązania nawiązuje do jego prac rzeźbiarskich. Taka możliwość kontynuowania działalności twórczej bardzo go cieszy, ale jeszcze bardziej to, że pasję rzeźbiarską wykazuje córka Magdalena. Rzeźbiarstwem zainteresowała się już w wieku pięciu lat, kiedy to razem z ojcem pozostawała w domu, bawiąc się wiórkami i klockami drewna, obserwowała jak pracował. Obecnie jest laureatką kilku konkursów, na których prezentowała swoje rzeźby. Artysta poza ogólnymi uwagami nie zamierza jej ukierunkowywać ani niczego narzucać.
W swojej uporczywości i doskonaleniu kompozycyjnym wybranego tematu Andrzej wydaje się bardzo konsekwentny. Potrafi wielokrotnie modyfikować wybrany temat, starając się doprowadzić go do perfekcyjności, przekazania treści i nastroju wykonywanych rzeźb. Andrzej podobny jest do wielu profesjonalnych twórców, którzy wracają do raz już wykonywanego tematu, by w kolejnej odsłonie przekazać coś więcej i bardziej precyzyjnie oddać jego nastrój. Andrzej Wojtczak nie marnuje swego niepospolitego życia, każde doświadczenie wykorzystuje tak, by wzbogacać swoją osobowość, co w efekcie, w sposób plastyczny przekłada się i prezentuje w wykonywanych przez niego rzeźbach. Sam artysta wdzięczny jest Opatrzności za to rzeźbiarstwo, któremu zawdzięcza lepsze, ciekawsze życie.
Prace rzeźbiarza z Kutna można było podziwiać na wystawa w Polsce, Europie i USA.
Nagrody i odznaczenia:
Wyróżnienie, Górnik w rzeźbie ludowej, Łęczyca, 1975
Wyróżnienie, Święto plonów w rzeźbie ludowej, Płock, 1976
Wyróżnienie, Henryk Sienkiewicz i bohaterowie jego utworów, Siedlce, 1976
III nagroda, Rolnik i jego praca w rzeźbie i malarstwie ludowym, Łęczyca, 1977
III nagroda, Artystyczne rękodzieło wsi, Płock, 1978
I nagroda, Współczesna sztuka ludowa regionu łęczyckiego, Łęczyca, 1978
II nagroda, Niech żyje nam górniczy stan, Łęczyca, 1978
Wyróżnienie, Szopka łęczycka, Łęczyca, 1979
II nagroda, Diabeł Boruta w rzeźbie i legendzie ludowej, Łęczyca, 1980
Wyróżnienie, Sztuka sakralna, Płock, 1981
II nagroda, Rzeźba ludowa regionu kutnowskiego, Kutno, 1981
Wyróżnienie, Kobieta w łęczyckiej rzeźbie ludowej, Łęczyca, 1982
III nagroda, Madonny Mazowieckie, Sierpc, 1983
II nagroda, Współczesna rękodzieło ludowe i artystyczne regionu łęczyckiego, Łęczyca /Łódź/Kutno, 1983
III nagroda, Rzeźba ludowa, Poznań, 1983
Wyróżnienie, Stare i nowe Mazowsze w malarstwie i rzeźbie ludowej, Płock, 1985
II nagroda, Świat baśni i legend w rzeźbie ludowej, Poznań, 1985
I nagroda, Współczesne łęczyckie rękodzieło ludowe i artystyczne, Łęczyca, 1986
II nagroda, Rzeźba ludowa, Poznań, 1986
I nagroda, Twoja cześć i chwała, Sierpc, 1987
I nagroda, Twórczość ludowa w kręgu „Folkloru”, Poznań, 1987
I nagroda, Zwyczaje i obrzędy regionu łęczyckiego w rzeźbie ludowej, Łęczyca, 1987
I nagroda, Boże Narodzenie w ludowej plastyce zdobniczo-obrzędowej, Poznań, 1987
I nagroda, Żywot Maryi Matki Bożej, Sierpc, 1988
Dyplom uznania za aktywną działalność i rozsławianie dorobku kultury regionu w kraju i za granicą, przyznany przez Marszałka Senatu Rzeczypospolitej Polskiej, 1997
III nagroda, Przegląd twórczości ludowej, Kutno, 1998 REKLAMA
III nagroda, Przegląd twórczości ludowej, Wałcz, 1998
II nagroda, Mój Jubileusz, Radomsko, 2000
III nagroda, Rzeźba Ludowa i Nieprofesjonalna w Województwie Łódzkim, Łódź, 2002
Wyróżnienie, Wszyscy Święci, Łódź, 2002
Wyróżnienie I stopnia, Malarstwo ludowe i nieprofesjonalne w województwie łódzkim, Piotrków Tryb., 2006
Nagroda Główna, Ogólnopolski Konkurs Sztuki Ludowej w ramach VII Dni Europejskiej Kultury Ludowej, Częstochowa, 2006
II Nagroda, Pomorska Szopka, Gdynia, 2006
Nagroda Marszałka Województwa Łódzkiego, Łódź 2006
III Nagroda, XXXIV Konkurs Ludowej Sztuki Religijnej, Kielce, 2007
I Nagroda, Rzeźba ludowa i nieprofesjonalna w województwie łódzkim, Łódź 2008
Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis, 2009
Targi Sztuki w Krakowie – 2013-2017
Konkurs 60 plus kategoria rzeźba – Łódzki Dom Kultury – I miejsce – 2017
IX konkurs na Rzeźbę ludową pt; Rybackie scenki rodzajowe – Wyróżnienie 2017 – Hel
Dziękujemy Andrzejowi Wojtczakowi za użyczenie fotografii z wręczenia nagrody.
Bożena Gajewska (TPZK)
Dyskusja o tym poście